ازآنجایی‌که جامعه هدف شما ممکن است با مطالعه کتاب به زبان‌اصلی آن، به درک درست و دقیقی از محتوا و نظر نویسنده نرسند، به فکر ترجمه کتاب و چاپ آن می‌افتید. اینکه به‌سادگی می‌گوییم کتابی را ترجمه کنید، دلیلی برای سادگی و آسان بودن این کار نیست. در حقیقت ترجمه کتاب و به مرحله چاپ رساندن آن، یک تخصص، یک هنر و یک فرآیند پیچیده، زمان‌بر و سختی است.
کتاب، یار جدانشدنی اهالی مطالعه و کتاب‌خوانی است. گاهی عطش دانستن ممکن است شما را به سمت یک کتاب خاص ببرد تا مطالعه کنید. برخی مواقع هم دوست دارید به پیشنهاد دوستان و دیگرانی که در مورد یک کتاب نظر می‌دهند، شما هم با مرور آن کتاب به یک نتیجه درست برسید. در جای دیگر هم ممکن است در شرایطی قرار بگیرید که به‌اجبار نیاز به مطالعه یک کتاب با موضوع مشخص، داشته باشید. مثلاً شاید لازم باشد برای آزمون علمی آماده شوید یا برای دریافت مدرک و گواهی معتبر، یک منبع معرفی‌شده معتبر را مطالعه کنید. مواردی که بیان شد، فقط نمونه‌ای از دلایل مطالعه و خواندن کتاب است.
اگر تسلط کافی به زبان‌های خارجی داشته باشید، برای انتخاب و مطالعه کتاب‌های خوب و معتبر خارجی هم هیچ مشکلی نخواهید داشت. در چنین شرایطی موردی که ممکن است برای شما جالب باشد، این است که تمایل داشته باشید تا مطالعه این کتاب را به سایر دوستان و هم‌وطنان خود پیشنهاد دهید. ازآنجایی‌که جامعه هدف شما ممکن است با مطالعه کتاب به زبان‌اصلی آن، به درک درست و دقیقی از محتوا و نظر نویسنده نرسند، به فکر ترجمه کتاب و چاپ آن می‌افتید. اینکه به‌سادگی می‌گوییم کتابی را ترجمه کنید، دلیلی برای سادگی و آسان بودن این کار نیست. در حقیقت ترجمه کتاب و به مرحله چاپ رساندن آن، یک تخصص، یک هنر و یک فرآیند پیچیده، زمان‌بر و سختی است. اگر دوست دارید که در مورد ترجمه و چاپ کتاب در ایران، اطلاعات بیشتری کسب کنید، پیشنهاد می‌کنیم، با مطالعه ادامه این بخش همراه ما باشید.
برای اینکه بتوانیم بدون اتلاف وقت در یک زمان مناسب و بدون ابهام و سردرگمی، یک تصمیم درست و قطعی بگیریم و درنهایت به یک نظم و ترتیب ذهنی بهتری برسیم، بهتر است در مورد مراحل ترجمه کتاب و آماده‌سازی آن برای چاپ و توزیع، آگاهی کافی داشته باشیم. مراحل ترجمه و چاپ کتاب در ایران در ادامه با جزئیات بیان شده است.
انتخاب یک کتاب جهت ترجمه
شاید اگر بگوییم، انتخاب یک کتاب خوب برای ترجمه، مهم‌ترین بخش از فرآیند ترجمه و چاپ کتاب است، اشتباه نباشد. اینکه هر کتابی را مطالعه کردید، بدون برنامه و هدف، سراغ ترجمه آن بروید، اصلاً درست نیست. انتخاب درست در این مرحله، روی دریافت نتیجه مطلوب یا عکس آن، اثر بسیار زیادی دارد. پس لازم است حتماً در مورد اینکه چه کتابی را برای ترجمه انتخاب کنیم، بیشتر بدانیم.
- موضوع کتابی که قرار است ترجمه شود، اهمیت ویژه‌ای دارد. اگر شما به یک شاخه خاص از کتاب‌ها علاقه‌مند باشید و به همین دلیل سراغ ترجمه کتاب‌هایی بروید که در حوزه علاقه شماست، مسیر اشتباهی را انتخاب کردید. همه ما می‌دانیم که علاقه‌مندی‌ها مخصوصاً در مورد کتاب، می‌تواند متفاوت باشد. بنابراین از بین موضوعات مختلف و متنوعی که وجود دارد و با توجه به جامعه مقصد، یک کتاب که موردپسند افراد بیشتری است، می‌تواند انتخاب بهتری برای ترجمه کتاب باشد.
- اگر در انتخاب کتاب مناسب برای ترجمه، مردد هستید، می‌توانید به پیشنهاد دوستانی که اهل کتاب و مطالعه کتاب‌های مختلف هستند، اقدام به ترجمه کتاب پیشنهادشده کنید.
- گاهی ممکن است ناشران کتاب هم گزینه‌های پیشنهادی مناسبی برای ترجمه داشته باشند. بنابراین پرس‌وجو از ناشران، یک‌راه دیگر جهت انتخاب کتاب موردنظر جهت ترجمه است.
- وقتی سراغ کتابخانه شخصی خود می‌روید، فهرستی از کتاب‌های منتشرشده از یک نویسنده خاص را می‌بینید. می‌توانید راجع به سایر کتاب‌های ترجمه نشده آن نویسنده، تحقیق و جست‌وجو کنید و از بین آن‌ها، ترجمه یک کتاب را به عهده بگیرید.
- بستر اینترنت که منبع اطلاعاتی خوبی برای پاسخ بسیاری از پرسش‌هاست، گزینه مناسب دیگر برای پیدا کردن یک کتاب مناسب جهت ترجمه است.
- شاید استاد یک دانشگاه یا موسسه آموزشی یا در حال گذراندن دوران دانشجویی باشید. علاوه بر این در درک و فهم کتاب‌های علمی سایر دانشمندان و اساتید هم رشته خود در کشورهای دیگر، تسلط کافی دارید. می‌توانید با ترجمه یک کتاب مرتبط با تخصص و دانش خود، از فواید مادی و معنوی آن بهره‌مند شوید.
نکته: از کجا بفهمیم کتاب از قبل چاپ نشده است؟
می‌توانید با مراجعه به سازمان اسناد و کتابخانه ملی و ارائه مشخصات درست و دقیق از کتابی که قصد ترجمه آن را دارید، به این اطمینان برسید که قبلاً این کتاب توسط فرد دیگری ترجمه‌شده است یا خیر.
فراهم کردن ابزار ترجمه
بعدازاینکه از مرحله انتخاب کتاب برای ترجمه رد شدید، حالا باید شرایط لازم جهت ترجمه کتاب را فراهم آورید. این مرحله نیاز به تخصص و توانایی بالای شما جهت انتقال درست و به‌جای مطالب نویسنده دارد.
دریافت مجوز از ناشر خارجی
این نکته بسیار مهم است که بدانید برای ترجمه کتابی که ناشر خارجی و حق کپی‌رایت دارد، نیاز به اجازه ناشر دارید. بعدازاین که مجوز لازم از ناشر دریافت شد، می‌توانید کتاب را ترجمه کنید. گفته می‌شود در ایران، برخی از مترجمین به علت هزینه‌های زیادی که بابت حق کپی‌رایت ناشر باید بپردازند یا در برخی موارد به خاطر عدم اطلاع ناشر خارجی از ترجمه کتاب، پیگیر اجازه ناشر نمی‌شوند.
ترجمه کتاب، در درجه اول یک کار فرهنگی است، ولی وقتی فقط به نیت کسب سود و درآمد به آن نگاه کنیم، هیچ جایگاهی در فعالیت‌های فرهنگی و اخلاقی نخواهد داشت. بنابراین بهتر است قبل از ترجمه کتاب، از ناشر خارجی مجوز ترجمه دریافت کنید.
انتخاب یک ناشر سرمایه گزار
در مرحله بعد باید با یک ناشر خوب جهت سرمایه گزاری و همکاری بابت ترجمه کتاب، به توافق برسید. انتشارات بسیار زیادی در ایران وجود دارد که هرکدام با فعالیت و نشر کتاب‌های متنوع در یک حوزه و موضوع خاص، بین مخاطبانشان شناخته‌شده‌اند. بهتر است سراغ ناشری بروید که در حوزه کاری کتاب موردنظر شما برای ترجمه، فعالیت می‌کند. برای اینکه بتوانید ناشر را برای همکاری راضی و قانع کنید، بهتر است قسمتی از کتاب را ترجمه کنید و در اختیار ناشر قرار دهید تا رضایتش را برای نشر کتاب جلب نمایید. مثلاً ترجمه بیست در صد کتاب را به ناشر تحویل دهید. متن ترجمه‌شده‌ای که تحویل ناشر می‌دهید، باید به‌قدری ساده، روان، جذاب و قابل‌درک باشد که خواننده راغب به مطالعه بقیه مطالب باشد. تنها در این صورت است که احتمال توافق با ناشر بیشتر می‌شود. در حقیقت ناشر سرمایه‌گذار، بعد از بررسی مترجم کتاب، موضوع آن و همین‌طور در نظر گرفتن بازار هدف کتاب، با یک قرارداد مشخصی متعهد می‌شود تا هزینه‌های مربوط به مجوز و چاپ کتاب را بپردازد و در مقابل آن، سود حاصل از فروش کتاب را با مترجم شریک می‌شود.
ترجمه کامل کتاب
بعد از انتخاب ناشر کتاب، به مرحله ترجمه کامل کتاب می‌رسید. در این مرحله، فقط تسلط شما به زبان خارجی کافی نیست. ترجمه محتوای کم‌حجم و مقاله‌های کوتاه را با ترجمه یک کتاب اشتباه نگیرید. ترجمه کتاب باید به‌گونه‌ای باشد که پیوستگی و ارتباط همه بخش‌ها و فصل‌های آن کاملاً درست، منظم و بدون هیچ ابهامی حفظ شود. پس باید به‌اندازه کافی نسبت به متن کتاب و نظر نویسنده آن تسلط داشته باشید تا در درجه اول دقیقاً همان فکر و هدف نویسنده را درک کنید و در مرحله بعد، همان مفهوم و عقیده نویسنده را به یک‌زبان دیگر تبدیل کنید. تنها در این صورت است که می‌توانید مترجم کتاب باشید. پس هرکسی که ترجمه می‌کند، نمی‌تواند مترجم کتاب هم باشد.
ویراستاری کتاب و فرمت بندی آن
مرحله دیگری که در فرآیند ترجمه و چاپ کتاب، اهمیت بسیار زیادی دارد، کار ویراستاری کتاب و فرمت بندی آن است. در کنار ترجمه که یک تخصص است، ویرایش کتاب هم به‌تنهایی به دانش، تخصص و تجربه حرفه‌ای نیاز دارد. شما می‌توانید یک مترجم متخصص کتاب باشید اما این موضوع ثابت نمی‌کند که شما ویراستار حرفه‌ای کتاب هم هستید.
ویرایش کتاب، یعنی بتوانید متن کتاب را ساده و روان، جذاب، قابل‌درک و درعین‌حال کاملاً درست و مطمئن بنویسید. ویراستاری کتاب، شامل ویرایش فنی، ویرایش نگارشی و ویرایش محتوایی کتاب می‌شود. رعایت اصول نگارشی، املایی، ادبی، نظم، انسجام و ترتیب درست متن در کیفیت چاپ نهایی کتاب اثر می‌گذارد. بخش مهم دیگر ویراستاری کتاب هم در مورد درستی و دقیق بودن متن ازنظر علمی و تخصصی است. یک روش ساده برای بررسی درستی املایی و نگارشی متن، این است که متن ترجمه و ویرایش شده را در اختیار یک نفر دیگر قرار دهید و از او بخواهید با صدای بلند برای شما بخواند. اگر توانست بدون ایراد و اشکال متن را بخواند و شما هم هنگام شنیدن آن به هیچ ابهامی نرسیدید، احتمال اینکه ویراستاری کتاب به‌درستی انجام‌شده باشد، زیاد است. حیف است که یک ترجمه خوب داشته باشید اما نتوانید آن را با ترتیب درست و صحیح واژگان به‌صورت یکجا و مرتب کنار هم قرار دهید.
فرمت بندی کتاب، مرحله مهم دیگری از کار ترجمه و چاپ کتاب است. قبل از هر چیزی باید بدانید که محتوای کتاب قرار است به چه شکلی به چاپ برسد. فرمت کتاب به محتوا و متن داخل آن و موضوعی که ترجمه می‌شود، وابستگی زیادی دارد. وجود عکس، جدول، نمودار و سایر موارد مشابه در فرمت و قالب‌بندی کتاب اثرگذار است. صفحه‌آرایی، مشخص کردن عنوان کتاب، تعیین فصل‌ها و بخش‌های کتاب، طراحی تخصصی جلد کتاب و … هرکدام باید به دست یک فرد متخصص و باتجربه انجام شود.
اگر خودتان تجربه و دانش کافی در مورد ویراستاری کتاب ندارید، بهتر است از راهنمایی و تجربه افرادی که خدمات تخصصی ویراستاری کتاب و فرمت بندی کتاب را ارائه می‌دهند، کمک بگیرید.
تحویل ترجمه کتاب به ناشر
فایل نهایی ترجمه کتاب را به ناشر تحویل می‌دهید تا جهت تأیید نهایی چاپ کتاب، بررسی و بازبینی کند.
پیگیری دریافت شابک کتاب
اینجا درواقع همان مرحله‌ای است که باید برای کتاب ترجمه‌شده خود، یک شناسنامه بگیرید. شناسنامه کتاب در ایران شامل شابک و فیپا می‌شود. سیستم شماره‌گذاری کتاب در سطح بین‌المللی، را با شابک و فهرست‌نویسی پیش از انتشار کتاب را به نام فیپا می‌شناسند. دریافت شابک و فیپای کتاب، موجب ثبت شدن کتاب در کتاب‌خانه‌های بین‌المللی می‌شود. وقتی اطلاعات کتاب در یک مرجع رسمی و معتبر ثبت می‌شود، تمام حقوق مادی و معنوی آن برای نویسنده یا مترجم محفوظ است.
دریافت مجوز چاپ از وزارت ارشاد
در ایران برای چاپ کتاب باید تأییدیه و اجازه وزارت فرهنگ و ارشاد هم باشد. با توجه به اینکه کتاب ترجمه‌شده در حوزه علمی یا راجع به موضوعات مختلف دیگر است، فرآیند دریافت مجوز چاپ کتاب، مدت‌زمان متفاوتی خواهد داشت.
آماده‌سازی کتاب برای چاپ
با عبور موفقیت‌آمیز از تمام مراحل ابتدایی ترجمه و مجوزهای چاپ کتاب، حالا می‌توانید برای چاپ نهایی کتاب سراغ یک چاپخانه مطمئن با کیفیت کاری مطلوب بروید و قرارداد چاپ کتاب را امضا کنید. هزینه چاپ کتاب به نوع و جنس کاغذی که استفاده می‌شود، جنس جلدی که برای کتاب در نظر می‌گیرید و سایر دستگاه‌ها و ابزاری که در فرآیند چاپ کتاب به کار گرفته می‌شود، بستگی دارد.
کار ترجمه و چاپ کتاب خود را به چه کسی بسپارم؟
با تمام توضیحاتی که ارائه شد، ممکن است استاد، دانشجو، پژوهشگر و محققی باشید و در موقعیت شغلی یا پژوهشی خود جهت ثبت در سوابق علمی و آموزشی خود تصمیم گرفتید تا یک کتاب را ترجمه کنید و به چاپ برسانید. حتی شاید، با انتخاب یک کتاب برای ترجمه و چاپ، دنبال کسب سود و درآمد از تخصص و حرفه خود هستید. مرحله انتخاب کتاب خوب برای ترجمه را به‌خوبی طی می‌کنید، اما برای عبور از فرآیند طولانی و بسیار مهم ترجمه و چاپ کتاب، زمان کافی جهت پیگیری به‌موقع و دقیق ندارید و حتی شاید تخصصی در ویراستاری نهایی کتاب نداشته باشید. برای اینکه با خیال راحت از این مراحل با موفقیت بگذرید، می‌توانید از خدمات تخصصی ترجمه کتاب در شبکه مترجمین اشراق بهره‌مند شوید. ویراستاری تخصصی کتاب و فرمت بندی کتاب با کیفیتی بسیار عالی هم از سوی افراد متخصص و باتجربه در شبکه مترجمین اشراق همراه با نظم و انضباط ویژه انجام می‌شود. بنابراین پیشنهاد می‌شود، بهترین خدمات ترجمه و چاپ کتاب را از شبکه مترجمین اشراق بخواهید.
