گروه دیپلماسی – مهدی یزدی: مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی با بیان اینکه از حل موضوع از سرگیری فعالیت بازرسان لغو انتصاب‌شده آژانس در ایران ناامید شده است، ابراز امیدواری کرد سفر آتی او به تهران و دیدارش با مقامات ایران، یک اتفاق مثبت باشد.
به گزارش مردم سالاری آنلاین ،«رافائل گروسی» مدیرکل اژانس بین‌المللی اترژی اتمی درباره برقراری تماس با «مسعود پزشکیان» رئیس‌جمهور جدید ایران و دیدارش با «سید عباس عراقچی» وزیر امور خارجه ایران در حاشیه مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک گفت: من نامه‌ای از رئیس‌جمهور پزشکیان در تابستان دریافت کردم که نشان‌دهنده تمایل او به ملاقات با من بود و ما دقیقاً یکی از کارهایی که انجام دادیم دیدار با عراقچی، وزیر امورخارجه ایران بود که من او را خیلی خیلی خوب می‌شناسم و تجربه زیادی در مسائل هسته‌ای و مذاکرات دارد.
وی ادامه داد: ما در حال آماده کردن زمینه برای آن جلسه هستیم که باید به تعبیر خودشان، یک پیشرفت واضح و یک نقطه عطف باشد. پس باید ببینم چه می‌شود. چیزهای زیادی وجود دارد که باید در مورد آنها بحث کنیم و برای آن آماده می‌شویم.
گروسی که با شبکه پی‌بی‌اس گفت‌وگو می‌کرد در پاسخ به سوالی درباره ادعای کشف ذرات اورانیوم در مکان‌های اعلام نشده در ایران و اینکه آیا تهران تمایلی به حل این موضوع دارد؟ با بیان اینکه «ما در این باره راستی‌آزمایی می‌کنیم» ابراز امیدواری کرد که این موضوع حل‌وفصل شود.
مدیرکل آژانس اتمی در پاسخ به این سوال که آیا محدودیت‌های اعمال شده برای ادامه فعالیت چند بازرس آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در این کشور را لغو خواهد کرد؟ گفت: آنها این کار را نخواهند کرد. متأسفانه گفته‌اند که بازرسان ما را که از مراکز مختلف بازدید می‌کنند، از فهرست خارج کرده‌اند و به آن بازگردانده نمی‌شود. بنابراین، صادقانه بگویم، من از این موضوع ناامید هستم. اما همان‌طور که قبلاً هم گفتم، آن کشتی حرکت کرده است. ما ادامه می‌دهیم. ما تلاش خواهیم کرد تا بهترین کار را انجام دهیم و مطمئناً آن را انجام خواهیم داد.
وی همچنین در پاسخ به سوالی درباره افزایش غنی‌سازی اورانیوم در ایران تا سطح ۶۰ درصد و اینکه آیا آژانس اتمی قادر به انجام مذاکره با تهران در باره خواهد بود؟ خاطر نشان کرد: این، دقیقاً همان کاری است که ما می‌خواهیم انجام دهیم. ما می‌خواهیم یک اساس مذاکره معتبر در مورد مواد (هسته‌ای)، با توجه به ظرفیت‌های تولید از نظر سانتریفیوژها و سایر مواردی که آماده‌سازی آنها واقعاً ضروری است، دوباره ایجاد کنیم.
رئیس دیده‌بان هسته‌ای سازمان ملل افزود: من درباره مذاکره نهایی یا گسترده صحبت نمی‌کنم. من در مورد آماده کردن زمینه برای آن صحبت می‌کنم. اگر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی توانایی گفتن آنچه را که وجود دارد، آنچه که در آنجا وجود دارد را ندارد، آنگاه پایه‌های اساسی برای یک مذاکره صحیح به سادگی از دست رفته است.
گروسی یادآور شد: من معتقدم همتایان ایرانی من این را درک می‌کنند. پس بیایید امیدوار باشیم که این تعامل، برقراری مجدد تماس، سفر آتی من به تهران، یک اتفاق مثبت باشد.
نیاز به بازنویسی برجام
از سوی دیگر، گروسی که برای شرکت در اجلاس مجمع‌عمومی سازمان ملل متحد به نیویورک سفر کرده است، در گفت وگو با بخش خبری تارنمای این نهاد بین‌المللی (UN NEWS)، از رویکرد دولت چهاردهم برای حل‌وفصل مسائل باقی‌مانده با آژانس اتمی استقبال کرد و گفت: بازگشت به دیپلماسی هسته‌ای لازم است، بنابراین من این رویکرد را به دولت ایران تبریک می‌گویم و حالا باید به آن قوام بدهیم.
وی در ادامه مدعی شد: در گذشته توافق معروف برجام وجود داشت که فقط اسم آن باقی مانده است اما می‌دانیم که ایران از نظر فناوری و تولید مواد هسته‌ای پیشرفت چشمگیری داشته است، بنابراین ما باید به یک نسخه به روز شده از توافق قبلی یا چیزی متفاوت از آن دست یابیم.
مدیرکل آژانس اتمی در ادامه توضیح داد که توافق هسته‌ای با ایران دو بعد سیاسی و فنی دارد و آژانس وظیفه دارد که بر ابعاد فنی نظارت و راستی آزمایی کند. وی سپس مدعی شد که برای جلوگیری از بحران هسته‌ای در خاورمیانه، باید برای موفقیت مذاکرات هسته‌ای تلاش کرد.
گفتنی است که برنامه صلح آمیز هسته ای ایران در وهله اول با ابزارسازی بی دلیل آمریکا تحت تاثیر رژیم صهیونیستی از قطعنامه‌های شورای امنیت سازمان ملل متحد و همدستی تروئیکا به یک بحران غیرضروری تبدیل شد.
بدعهدی غرب و اقدام گام به گام ایران
غربی‌ها پیش از امضاء توافق برجام، برنامه هسته‌ای ایران را بر اساس فصل هفتم منشور ملل متحد به عنوان تهدیدی علیه صلح و امنیت بین‌المللی مطرح و تلاش کردند با امنیتی سازی این موضوع، راه‌حل آن را با اقدام نظامی و تحریم پیوند بزنند.
در نتیجه تلاش‌های مذبوحانه آنها، پرونده هسته‌ای ایران نزد آژانس بین المللی انرژی اتمی پی‌ام‌دی (مخفف ابعاد احتمالی نظامی برنامه هسته‌ای ایران) نام‌گذاری شد و غربی‌ها به غایت ممکن تلاش کردند اثبات کنند که اقدامات مختلف علمی و صنعتی ایران، در راستای تولید سلاح هسته‌ای تعریف شده است.
همان زمان متخصصین هسته‌ای بین‌المللی اذعان می‌کردند که پرونده هسته‌ای ایران بسیار سنگین است و امکان حل‌وفصل آن جز از مسیرهای سخت و پرداخت هزینه‌های سنگین از سوی ایران، وجود ندارد. اما این پرونده در سال ۹۴ بسته شد و آژانس در قطعنامه‌ای به‌طور رسمی این مساله را تائید کرد. به این ترتیب مستند و مستمسکی که برای برخورد با ایران در حوزه نظامی و امنیتی طراحی شده بود، از دست غربی‌ها گرفته شد.
ایران پس از امضای برجام در سال ۱۳۹۴ با هدف لغو تحریم‌های ظالمانه، به عنوان کشوری مسئولیت پذیر، تعهدات خود را بدون عیب و نقص اجرا کرد و این مساله در ۱۶ گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی مورد تائید قرار گرفت. اما پس از ورود دونالد ترامپ به کاخ سفید، تحریم‌هایی که به واسطه برجام رفع شده بود، با تصمیم یکجانبه وی برای خروج از این توافق در ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷ (۸ می ۲۰۱۸) بازگردانده شد. جمهوری اسلامی ایران در سال ۲۰۱۸ سازوکار حل اختلاف را در چارچوب کمیسیون مشترک برجام در سطح وزیران امور خارجه اعضای باقی‌مانده در این توافق فعال کرد. در نتیجه این نشست، طرف‌های عضو برجام با صدور بیانیه‌ای، ۱۱ تعهد را برای جبران خسارت‌های اقتصادی ناشی از اقدام یکجانبه آمریکا مطرح کردند.
اما اجرای نامتوازنِ این توافق از یک طرف و فشارهای ناشی از اعمال و تشدید تحریم‌های یکجانبه آمریکا از طرف دیگر، باعث شد تا یکسال پس از خروج آمریکا از برجام، شورای‌عالی امنیت ملی جمهوری اسلامی ایران تصمیماتی را در راستای متوقف کردن گام به گام اجرای اقدامات داوطلبانه تعهدات هسته‌ای با اعطای فرصت‌های ۶۰ روزه به دیپلماسی، اتخاذ کند.
ایران تا یک سال پس از خروج آمریکا از برجام به تمامی تعهداتش ذیل این توافق عمل کرد تا به کشورهای اروپایی که وعده می‌دادند آثار خروج واشنگتن از توافق را جبران می‌کنند، فرصت دهد تا برای تحقق این وعده تلاش کنند اما با توجه به اینکه کشورهای اروپایی به وعده‌هایشان عمل نکرده‌اند، ایران نیز در چند گام تعهداتش ذیل برجام را کاهش داد.
دولت دموکرات جو بایدن پس از روی کار آمدن در ژانویه ۲۰۲۱، اقدام یکجانبه دولت سابق این کشور را برای خروج از توافق ایران و گروه ۱+۵ محکوم کرد، اما هرگز اقدام معتبری را برای جبران سیاست‌های نادرست دولت ترامپ صورت نداد.
ایران در هشت دور مذاکرات وین حداکثر شجاعت و بصیرت خود را با موافقت برای گفت‌وگو درباره حفظ برجام نشان داد و از طرف‌های غربی انتظار داشت تا به طور متقابل رویکرد مسئولانه‌ای را در پیش گرفته و مسیر تحریم‌های غیرقانونی را تغییر دهند.
اما تجربه گفت وگوها نشان داد که هرچقدر باراک اوباما (رئیس جمهور پیشین آمریکا) برای عقد برجام و دونالد ترامپ درباره فسخ این توافق اراده داشتند، جو بایدن (رئیس جمهور آمریکا) اراده لازم را برای تصمیم‌گیری در این زمینه نداشت و به همین خاطر مذاکرات وین معطل ماند.
ایران به عنوان کشوری مسئولیت پذیر همواره اعلام کرده است که برای عقد توافقی پایدار و قابل اتکا که تحریم‌ها را به نحوی تضمین شده رفع کند و موضوعی به عنوان اهرم فشار جهت استفاده علیه ایران در آینده باقی نماند، آمادگی دارد.
مسعود پزشکیان رئیس جمهور اسلامی ایران در نشست مجمع عمومی سازمان ملل متحد گفت: ما آماده تعامل با اعضای برجام هستیم اگر تعهدات برجامی به طور کامل و با حسن نیت اجرا شود می توان در مورد دیگر مسائل هم وارد گفت وگو شد.