عبدالناصر همتی رییس اسبق بانک مرکزی در یادداشتی با عنوان پیمانهای شانگهای و بریکس و توسعه اقتصادی ایران نوشت: به خاطر سیاستهای سلطه گرانه آمریکا و تحریمهای طولانی مدت علیه اقتصاد ایران، گسترش همکاری های منطقه ای و چند جانبه با کشور های مهم در نظم جهانی، در قالب بلوکهای سیاسی، امنیتی و تجاری ، یک سیاست راهبردی مفید برای ایران است .
البته این نکته را هم باید توجه کرد که تشکیل پیمان های منطقه ای و چند جانبه نظیر شانگهای و بریکس، اقدامی است توسط برخی کشورها ی نوظهور، عمدتاً برای به چالش کشیدن توسعه نفوذ غرب و نیز درچارچوب تلاش برخی از آنها برای دستیابی به بازار های با ثبات برای کالاهای خود و کنترل نظم اقتصادی موجود جهانی.
حضور در این بلوکها ی چند جانبه برای گسترش همکاری های سیاسی و امنیتی و خصوصاً در بعد تجاری قطعاً میتواند مفید باشد ولی توجه شود مشکل توسعه کشور ما عمدتاً از شیوه نامناسب حکمرانی و نیز نتیجه تداوم تحریم هاست . قبلاً هم توضیح دادم ، لازمه تداوم و تقویت سیاست حذف دلار یا دلار زدایی در قالب این پیمانها که مورد ادعای مسئولین است، تقویت ارزش پول ملی است. واین امر بدون یک سیاست مالی و پولی مناسب و هماهنگ و برنامه کنترل نوسانات اقتصادی و تقویت ثبات اقتصادو مهار تورم ممکن نیست.
همکاری در چارچوب شانگهای یا بریکس و نظایر آنها اقدامی است که در میان مدت و بلندمدت ممکن است نتایج مثبت تجاری و اقتصادی برای ما داشته باشد ، ولی درخصوص دلار زدایی باید توجه شود علیرغم تلاش برخی کشورها برای دلار زدایی ، ظرف سه ماه اخیر ، ذخایر دلاری کشورها مجدداً از ۵۸ درصد به ۶۰ درصد افزایش یافته است ، درحالیکه ذخایر یوان چین نزد کشورها همچنان کمتر از ۳ درصد است.
توجه شود که نیازهای ارزی ، تجاری و سرمایه ای ایران بیشتر کوتاه مدت است.رقابت با قدرت های اقتصادی منطقه نظیر ترکیه و عربستان یک امر جدی است و فاصله ایران با آنها که قرار بود در ۱۴۰۴ قدرت اقتصادی اول منطقه باشد، به سرعت در حال عمیقتر شدن است .با ادامه محدودیت روابط بانکی بین المللی و از همه مهمتر اصرار بر تداوم حکمرانی نامناسب اقتصادی در کنار تداوم تحریم ها ، ورودتکنولوژی و سرمایه به کشور را به عنوان موتور رشد و توسعه، محدود می سازد .
این را هم باید توجه کرد، قدرتهایی نظیر چین و هند که به ترتیب قدرتهای دوم و پنجم اقتصادی جهان می باشند در تلاش برای یافتن بازار برای کالاها وخدمات خود و از همه مهمتر ارتقای نقش خود در نظم بین المللی هستند و در عین تلاش برای ایجاد بلوک های چند جانبه برای رسیدن به مقصود خود ، همکاری ها و روابط اقتصاد خود با غرب رانیز بی وقفه و بدون ایجاد تنش، گسترش میدهند .البته برای چین که عمدتاً دنبال بازار و انرژی ایران است ، رابطه دوجانبه نیز کفایت میکند، اما این امر نمی تواند مانع تلاش ایران برای حضور در این گونه پیمانها باشد منوط به آنکه شرایط لازم برای منتفع شدن از آن در سیاستهای کلان تدبیر شود.
نکته پایانی اینکه حضور در این پیمانها و نیز انعکاس گسترده تبلیغاتی آن، که درجای خود مفید هست ، درصورتی برای اقتصاد ما نفع دارد که حضور ما در چارچوب یک استراتژی توسعه و با تکیه بر اعتماد عمومی یعنی همانا تقویت سرمایه اجتماعی، به عنوان سنگ زیر بنای توسعه،برای پیشرفت وتوسعه کشور باشد.
البته که اقدام برای رفع تحریمهای تجاری و بانکی شرط ضروری برای نتیجه گیری از این تعاملات است.
